تعدد مطلوبتعدد مطلوب یعنی مطلوب بودن عمل مقید به قیدى حتى بدون آن قید. تعدّد مطلوب در مقابل وحدت مطلوب در جایى است که عملى مقید به قیدى است، لیکن آن قید در مطلوبیت نفس عمل دخالت ندارد؛ هرچند رعایت قید نیز مطلوب است. بنابر این در فرض عدم امکان رعایت قید، مطلوبیت عمل همچنان به قوت خود باقى است، مانند اقامه هریک از نمازهاى یومیه در وقت خود که علاوه بر مطلوبیت نفس نماز، اقامه آن در وقت، مطلوب است و با فوت وقت، مطلوبیت نماز همچنان باقى است و وجوبش ساقط نمىگردد. در نتیجه قضاى آن واجب خواهد بود. [۱]
مصباح الفقیه ج۴، ص۱۲۳-۱۲۴.
بسیارى از خصوصیات وارد شده در اعمال مستحب، [۲]
مصباح الفقیه ج۳، ص۱۴۱.
همچنین بیشتر سورههاى سفارش شده در نمازهاى نافله از باب تعدّد مطلوب است. [۳]
العروة الوثقى ج۱، ص۶۴۶.
تعدّد مطلوب داراى آثارى است که به نمونههایى از آن در بابهاى صوم، حج، اجاره و وقف اشاره مىشود. ۱ - آثار تعدد مطلوب در صوماگر روزه روز خاصّى به نذر بر مکلف واجب گردد و او به جهت مانعى نتواند آن روز را روزه بگیرد، نذرش باطل و قضاى آن ساقط مىگردد، لیکن اگر نذر یاد شده به نحو تعدّد مطلوب باشد، نذر باطل نمىشود و باید روز دیگرى روزه بگیرد. [۴]
کلمة التقوى ج۱، ص۱۷۲-۱۷۳.
۲ - آثار تعدد مطلوب در حجهزینه حج کسى که وصیت کرده فردى خاص به نیابت او حج مستحب بگزارد، از ثلث مال تأمین مىشود؛ لیکن اگر وصی، جز به اجرتى بیشتر از ثلث، نیابت را نپذیرد، وصیت باطل مىشود مگر آنکه وصیت بهگونه تعدّد مطلوب باشد که در این صورت، به فردى دیگر واگذار مىشود. ۳ - آثار تعدد مطلوب در اجارهکسى که براى بردن کالایى به جایى مشخّص و در زمانى معین اجیر شده است، چنانچه در اثناى راه مانعى از ادامه سفر پیش آید، اجاره باطل مىشود. در این فرض اگر مورد اجاره، رساندن کالا به مقصد تعیین شده باشد، فرد از راه بازمانده، مستحق دستمزد نیست، لیکن اگر مورد اجاره، مجموع سفر و رساندن کالا به گونه تعدّد مطلوب باشد، اجیر به مقدار مسافت پیموده استحقاق اجرت دارد. ۴ - آثار تعدد مطلوب در وقفاگر ملکى مانند مغازه براى مثلا مسجدى وقف گردد، در فرض خراب شدن مسجد و عدم امکان تعمیر آن، اگر وقف به نحو تعدّد مطلوب باشد، درآمد آن در مسجدى دیگر صرف مىشود. ۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۲۶. |